Lý thuyết trò chơi là gì? Tại sao nó lại quan trọng đối với tiền điện tử?

lý thuyết trò chơi

Lý thuyết trò chơi (Game Theory) là gì?

Lý thuyết trò chơi là một phương pháp giúp xác định, phán đoán hành vi, cách ứng xử và phản xạ của một người đối với các quy tắc cũng như các tác động từ động thái của những người cùng chơi. Nó tạo ra một môi trường tương tác nơi những người tham gia trò chơi đưa ra những hành động, trạng thái đáp trả tác động từ những người xung quanh.

Ban đầu, Lý thuyết này được dùng để nghiên cứu hành vi của các doanh nghiệp, thị trường, người tiêu dùng và nền kinh tế nói chung. Tuy nhiên, ngày nay nó đã được áp dụng rộng rãi hơn trong cả lĩnh vực chính trị học, xã hội học, tâm lý học, triết học, sinh học tiến hóa, chiến tranh. Mặc dù có nhiều tiến bộ, lý thuyết trò chơi vẫn là một ngành khoa học trẻ và đang phát triển.

Nói tóm lại, Lý thuyết trò chơi là một khung lý thuyết để hình thành các tình huống xã hội giữa những người chơi cạnh tranh. Ở một khía cạnh nào đó, lý thuyết trò chơi là khoa học về chiến lược, hoặc sự ra quyết định tối ưu của các tác nhân độc lập và cạnh tranh trong một bối cảnh chiến lược.

Nguyên tắc hoạt động của Lý thuyết trò chơi

Trọng tâm của lý thuyết trò chơi là trò chơi, đóng vai trò như một mô hình của một tình huống tương tác giữa những người chơi đầy lý trí. Điểm quan trọng nhất của lý thuyết trò chơi là phần thưởng của một người chơi phụ thuộc vào chiến lược được thực hiện bởi người chơi kia. Trò chơi xác định danh tính, sở thích của người chơi và các chiến lược có sẵn và cách những chiến lược này ảnh hưởng đến kết quả. Tùy thuộc vào mô hình, các yêu cầu hoặc giả định khác có thể cần thiết.

Ở bất cứ tình huống nào với ít nhất hai người chơi, trong đó, các khoản thanh toán đã biết trước hoặc hậu quả có thể định lượng được, bạn có thể dùng Lý thuyết trò chơi để xác định kết quả cuộc chơi, hoặc tối thiểu là dự đoán khả năng dễ xảy ra nhất.

Dưới đây là một số thuật ngữ thường được sử dụng trong nghiên cứu lý thuyết trò chơi:

  • Trò chơi: Bất kỳ tập hợp tình huống nào có kết quả phụ thuộc vào hành động của hai hoặc nhiều người ra quyết định (người chơi)
  • Người chơi: Người ra quyết định chiến lược trong bối cảnh của trò chơi
  • Chiến lược: Một kế hoạch hành động hoàn chỉnh mà người chơi sẽ thực hiện dựa trên tập hợp các tình huống có thể phát sinh trong trò chơi
  • Phần thưởng: Khoản thanh toán mà người chơi nhận được khi cuộc chơi đi đến một kết quả cụ thể (Khoản thanh toán có thể ở bất kỳ hình thức định lượng nào, từ đô la đến tiện ích.)
  • Bộ thông tin: Thông tin có sẵn tại một điểm nhất định trong trò chơi (Bộ thông tin là thuật ngữ thường được áp dụng nhiều nhất khi trò chơi có thành phần tuần tự.)
  • Trạng thái cân bằng: trong một trò chơi, trạng thái cân bằng là điểm mà cả hai người chơi đã đưa ra quyết định của mình và đạt được kết quả

Hạn chế của lý thuyết trò chơi

Vấn đề lớn nhất của lý thuyết trò chơi là, giống như hầu hết các mô hình kinh tế khác, nó dựa trên giả định rằng con người là những nhân vật sống lý trí, tư lợi và tối đa hóa tiện ích. Tất nhiên, chúng ta là những sinh vật xã hội hợp tác và quan tâm đến phúc lợi của người khác. Lý thuyết trò chơi không thể giải thích thực tế là trong một số tình huống chúng ta có thể rơi vào trạng thái cân bằng Nash, và những lần khác thì không, tùy thuộc vào bối cảnh xã hội người chơi là ai.

Song đề tù nhân (Prisoner’s Dilemma) là gì?

Tình huống ‘tiến thoái lưỡng nan’ của tù nhân là tình huống mà những người ra quyết định cá nhân luôn có động cơ để lựa chọn theo cách tạo ra kết quả kém tối ưu cho các cá nhân trong một nhóm. Tình huống khó xử của người tù là một nghịch lý trong phân tích quyết định, trong đó hai cá nhân hành động vì lợi ích cá nhân của họ không tạo ra kết quả tối ưu.

Tình trạng khó xử của tù nhân xảy ra trong nhiều khía cạnh của nền kinh tế. Người ta đã phát triển nhiều phương pháp khắc phục tình trạng khó xử của tù nhân để chọn kết quả tập thể tốt hơn mặc dù có vẻ như không có lợi cho cá nhân.

Phương thức hoạt động của Song đề tù nhân

Tình huống tiến thoái lưỡng nan của tù nhân đưa ra một tình huống trong đó hai bên bị tách biệt và không thể giao tiếp, mỗi bên phải lựa chọn hợp tác với nhau hay không. Phần thưởng cao nhất cho mỗi bên xảy ra khi cả hai bên chọn hợp tác.

Dưới đây là minh họa cho cách thức mà Song đề tù nhân hoạt động

B phản bội B giữ im lặng
A phản bội Cả hai bị hai năm tù A được tự do, B bị 3 năm tù
A giữ im lặng B được tự do, A bị 3 năm tù Cả hai bị 1 năm tù

Trong cả hai trường hợp, cho dù A hợp tác với B hay phản đối việc truy tố, A sẽ tốt hơn nếu chính anh ta khai báo và làm chứng. Bây giờ, vì B phải đối mặt với cùng một loạt lựa chọn, anh ấy cũng sẽ luôn tốt hơn trong việc đào tẩu.

Nghịch lý trong tình thế tiến thoái lưỡng nan của người tù là thế này: cả hai tên cướp có thể giảm thiểu tổng thời gian ngồi tù mà cả hai sẽ làm chỉ khi cả hai cùng hợp tác và giữ im lặng (tổng cộng 2 năm), nhưng những ưu đãi mà mỗi người phải đối mặt riêng biệt sẽ luôn luôn khiến mỗi người phải đào tẩu và kết thúc tổng thời gian ngồi tù tối đa giữa hai người là 4 năm.

Mối liên hệ giữa tiền điện tử và lý thuyết trò chơi

Blockchain là một mạng phi tập trung, hoạt động dựa vào sự tham gia của các nút (node) với thuật toán đồng thuận Proof of Work (PoW). Thuật toán này giúp loại bỏ các node không trung thực ra khỏi mạng bằng cách phát hiện hành vi sai trái và trừng phạt chúng. Để không bị loại khỏi cuộc chơi, các node phải thực hiện việc xác nhận giao dịch, đào một cách trung thực, bằng không, mọi công sức, chi phí họ bỏ ra để đào tiền điện tử sẽ tan biến. Vậy ở đây lý thuyết trò chơi được áp dụng như thế nào?

Mục tiêu của lý thuyết trò chơi đối với tiền điện tử là mô hình hóa lý luận của con người để xây dựng các mạng lưới không cần giám sát nhưng có kết quả tích cực hơn. Về khía cạnh kinh tế, Lý thuyết trò chơi đi vào bức tranh kinh tế tiền điện tử bằng cách khuyến khích các nhân tố đầy tính lý trí hành xử theo một cách nhất định. Kinh tế học tiền điện tử là sự kết hợp của mật mã (giao tiếp an toàn với mọi người) và thiết kế các động lực kinh tế để xây dựng các hệ thống có các đặc điểm mong muốn nhất định. Kỷ luật này cung cấp các công cụ để xây dựng các mạng ngang hàng mạnh mẽ, an toàn.

Do giữa các node không có sự tin tưởng lẫn nhau, làm sao để đảm bảo cho tất cả các node hoạt động một cách trung thực, tạo niềm tin sâu chuỗi để tối đa hóa hiệu quả chuỗi? Câu trả lời chính là thuật toán đồng thuận PoW đã được nhắc tới ở bên trên. PoW được xây dựng dựa trên Lý thuyết trò chơi. Lý thuyết trò chơi với khái niệm Kinh tế học Mã hóa nghiên cứu hành vi các node mạng dựa trên các khuyến khích được giao thức cung cấp. Nó xem xét các quyết định hợp lý nhất và có thể xảy ra nhất, từ đó giúp phát hiện các node thiếu trung thực trong chuỗi để loại bỏ.

Lời kết

Team AZ rất mong qua bài viết này các bạn đã bổ sung thêm được một số kiến thức bổ ích phục vụ cho việc tìm hiểu chuyên sâu và phân tích, đánh giá đầu tư tiền kỹ thuật số. Để liên tục cập nhật tin tức và xu hướng của thị trường crypto, các bạn có thể:

0 0 votes
Article Rating
Subscribe
Notify of
guest

0 Comments
Inline Feedbacks
View all comments
0
Rất thích suy nghĩ của bạn, hãy bình luận.x
()
x
Portfolio